Chùa Chủa (hay còn gọi là Linh Quang tự) nằm ở thôn Chủa xã Tuấn Đạo. Theo các tài liệu xưa, cùng với nhiều hiện vật có giá trị lịch sử hiện đang được lưu giữ tại chùa cho thấy chùa Chủa đã có từ lâu đời.
Trải qua bao biến cố lịch sử và điều kiện tự nhiên tác động, chùa Chủa không còn được bảo lưu nguyên vẹn như thủa ban đầu. Năm 1947, giặc Pháp đến địa phương tấn công, phá hỏng ngôi chùa, hòa bình lập lại, những năm 1960-1970 nhân dân địa phương mới tu sửa lại ngôi chùa nhưng vẫn là ngôi chùa với mái ngói đơn sơ. Năm 1996 tòa tiền đường và thượng điện của chùa Chủa lại được tu sửa. Năm 2007 nhân dân địa phương mới đại trùng tu, tôn tạo, xây dựng kiên cố lại ngôi chùa.
Chùa Chủa hiện nay tọa lạc trên khuôn viên có tổng diện tích 445,1m2, nhìn về hướng Nam, cổng chùa được xây dựng theo lối nghi môn, ngôi chùa có kiến trúc kiểu chữ đinh, gồm 5 gian tòa tiền đường nối 3 gian tòa thượng điện, khung dựng bằng gỗ lim.
Trải qua nhiều năm tháng nhưng đến nay chùa vẫn giữ được dáng vẻ cổ kính với hệ thống tượng Phật được bài trí đầy đủ gồm: tam thế Phật, Quan thế âm Bồ Tát, A di đà, A nan-Ca diếp, tượng Thích ca niệm sen, Quan âm thiên thủ thiên nhỡn, Ngọc Hoàng, Nam tào Bắc đẩu, Mẫu địa, Tòa cửu long, Thánh tăng, Tượng hầu, Quan hoàng, trong chùa còn lưu giữ một số hiện vật, đồ thờ bằng gỗ, mâm bồng, mâm đồng, bát hương sứ, chân tảng… từ thế kỉ XIX, hai bên gian chính diện có treo hoành phi Linh Quang tự, đôi câu đối Hán Nôm mang ý nghĩa kính Đức Phật.
Đặc biệt chùa Chủa còn là điểm nhấn, nơi dừng chân của du khách hành hương lễ Phật theo tuyến sườn Tây Yên Tử, từ đây theo đường tỉnh lộ 291 khoảng 20km là đến chân núi Yên Tử, theo đường mòn sườn núi chừng 700m là đến chùa Đồng, chốn tổ của Thiền phái trúc lâm. Năm 2012, di tích chùa Chủa được UBND tỉnh Bắc giang xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Chùa Chủa là nơi được coi là trung tâm sinh hoạt văn hóa tôn giáo, là nơi thờ Phật và tổ chức lễ hội truyền thống của nhân dân xã Tuấn Đạo từ xưa đến nay.
Đã thành lệ, hàng năm cứ vào ngày 17 tháng giêng, UBND xã Tuấn Đạo long trọng tổ chức lễ hội chùa Chủa với nhiều nghi lễ truyền thống, trong đó, lễ dâng hương được tiến hành trang trọng vào sáng ngày 17. Vào ngày này, những người con xa quê hương lại có dịp trở về quê hương, thành tâm đi chùa lễ Phật, cầu tài lộc, cầu may mắn, sức khỏe và bình an. Cũng trong lễ hội này, các trò chơi dân gian như đấu vật, chọi gà, đánh đu, đánh cờ, hát chèo, đi cà kheo… đã được tái hiện thu hút đông đảo nhân dân và khách thập phương tham gia, tạo nên không khí lễ hội sôi nổi, mang đậm bản sắc văn hóa dân gian, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, giúp nhân dân có thêm khí thế lao động sản xuất trong năm mới.
Để bảo vệ và phát huy giá trị của di tích, hiện nay địa phương đã thành lập tiểu ban quản lý di tích, cắt cử người thường xuyên trông coi, chăm sóc để cảnh quan chùa Chủa luôn sạch đẹp, thanh tịnh, góp phần tạo nên một không gian văn hóa tâm linh lành mạnh, nâng cao văn hóa tinh thần cho mọi người./.
Theo Trần Chung - Xuân Thỏa (Trang TTĐT huyện Sơn Động)
